سابقه و هدف : تاكنون آنتي‌ژن اختصاصي پروستات ( PSA )، به‌عنوان يك شاخص آنتي‌ژنيك مهم سرطان پروستات و يك آنتي‌ژن مخصوص بافت پروستات محسوب مي‌شد، ولي در چند سال اخير ، بااستفاده ازتكنيك‌هاي مختلفي آن‌را ازعصاره بافت‌هاي مختلف سرطاني زنان ومردان مبتلا (بامنشأ غيرپروستاتي) نيز استخراج‌ كرده‌اند.اين امر، مي‌تواند اختصاصيت PSA را نسسبت به بافت پروستات مورد ترديد قرار‌دهد؛ لذا پژوهش حاضر با هدف مقايسه سطح سرمي آنتي‌ژن اختصاصي پروستات در مبتلايان به سرطان پروستات و برخي سرطان‌هاي غير پروستاتي انجام گرفته است. مواد و روش‌ها: اين مطالعه از نوع توصيفي تحليلي مي‌باشد که با روش نمونه‌گيري در دسترس از ميان مراجعين به بيمارستان‌هاي امام خميني تهران، مركز انستيتو تحقيقات كانسر و مركز آموزشي درماني‌طالقاني كرمانشاه طي سال‌هاي 1379تا1380انجام شده است. نمونه تحت مطالعه 167نفر شامل 29فرد سالم و 138بيمار(62نفر زن و 76نفر مرد) مبتلا به 23نوع سرطان‌هاي‌پروستاتي و غيرپروستاتي‌بودند. براي‌اندازه‌گيري سطح‌سرمي PSA، از روش ‌ايمونوراديومتريک (IRMA) استفاده‌شد. داده‌هاي به دست آمده با استفاده از آماره‌هاي توصيفي و آزمون‌هاي آماري T مستقل و من‌ويتني ارائه‌گرديد. يافته‌ها: نتايج نشان داد ميزان سطح سرمي PSA درمردان مبتلا به سرطان پروستات (21/29 ±31/66) نسبت به ساير انواع سرطان‌ها در مردان (65/0 ±96/0 ) داراي اختلاف معناداري است(p<0.001). همچنين ميزان سرطان كولون (7/11 ±84/11) نيز در مقايسه با ساير سرطان‌هاي غير پروستاتي اختلاف معناداري را نشان داد (p<0.04). بين ميزان سطح سرمي PSA درمردان مبتلا به سرطان‌هاي غيرپروستاتي (65/ 0 ± 96/0 ) وافراد سالم (96 /0± 38/1) اختلاف معناداري وجود داشت. ميزان سطح سرمي PSA در زنان سالم (035/0± 045/0) در مقايسه با زنان مبتلا به سرطان سينه (11/0± 2/0) اختلاف معناداري را نشان داد (p<0.001) بحث : اگرچه نتايج به‌دست آمده در اين طرح نشان‌دهنده مقاديري از PSA در سرم افراد مبتلا به سرطان‌هاي غيرپروستاتي مي‌باشد، اما جز در يك نوع سرطان در مردان(كولون ) و در زنان(سينه)، اين مقادير در حد طبيعي بود. با عنايت به نتايج اين بررسي مي‌توان نتيجه‌گرفت اگرچه پروستات به عنوان منشأ اصلي سنتز PSA مي‌باشد، ولي اختصاصي‌ بودن آن در سرطان پروستات تا حدودي مورد ترديد است؛ بنابراين پتانسيل پاراكلينيكي PSA مي‌تواند براي پيش آگهي بيماري و تشخيص بعضي از سرطان‌هاي غير پروستاتي مورد توجه قرار گيرد.